به گزارش «نماینده»، اولین همایش ملی «ظرفیت های فرهنگی تمدنی اربعین» دیروز در حوزه هنری برگزار شد.  حسن رحیم پور ازغدی، عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی به عنوان سخنران پایانی این همایش با اشاره به اینکه اربعین حسینی باید در حوزه نظریه پردازی تمدن سازانه مورد توجه قرار بگیرد، گفت: در چند سفری که به اروپا داشتم دیدم که افراد برای پیاده روی اربعین ثبت نام می کردند. جمعی نزدیک به هزار نفر از مسلمانان شیعه و غیر شیعه که در کشورهای مختلف اروپایی زندگی می کنند،  برای پیاده روی اربعین از ایران ثبت نام کرده بودند که از ایران یا از نجف به سمت کربلا پیاده روی کنند. همچنین تجمعی در آلمان و ایتالیا هم بود بیش از ۲ هزار نفر در اروپا ثبت نام کردند تا در این پیاده روی شرکت کنند.

رحیم پور در ادامه گفت: پیاده روی اربعین اگر چه در اول پدیده شیعی تلقی می شود در مقیاس حتی فرادینی یک حادثه بی نظیر در جهان است.  چنین راهپیمایی عظیمی در تاریخ اتفاق نیفتاده که جمعیت ۲۵ میلیونی پیاده کیلومترها به سمت کربلا راهپیمایی کنند. در تمام جهان الان هم اتفاق این چنینی نمی افتد. این پدیده بی شک یک اتفاق دینی است و هیچ مکتب و آئینی چه الهی و چه بشری چنین تجمعی در آن وجود ندارد.  امروز در تمام جهان حتی مشابهی برای این جمعیت وجود ندارد. این اولین معجزه امام حسین(ع) است. در روایات می خوانیم حضرت حجت(عج)  که می آیند پرچم امام حسین(ع) را بالا می برند.

رحیم پور ازغدی افزود: ذکر امام حسین(ع) در این مقدمه سازی عظیم جهانی نقش دارد و جهانی شدن با مقدمه سازی امام حسین(ع)  و به دست امام مهدی(ع) صورت می گیرد. این اتفاق بشری را می خواهم از بعد مادی و علمی نگاه کنم نه از نگاه صرفا شیعی.  این راهپیمایی عظیم بشری حرکت یک امت است. یک امت که از حالت سکون به حرکت می آید. مفاهیم عظیمی در مناسبات انسانی در این راهپیمایی عوض می شود. مفهوم مالکیت و ایثار؛  در این جمع ۲۰ و چند میلیونی هیچ کس خودش را مالک هیچ چیز نمی داند. رهای مطلق است. مقطوع از همه وابستگی های اعتباری و حتی حقیقی است. این جوری رها شدن انسان آن هم به سمتی که خطرناک است و اصلا خطرپذیری در ابعاد ۲۰ میلیونی در دنیا سابقه و نظیر نداشته است.

وی تصریح کرد: در این راهپیمایی شرکت کنندگان برنامه ریزی می کنند اما تکیه به برنامه ریزی مادی نمی کنند.  مفهوم ایثاری که در این مناسک می بینید مثل پذیرایی که در اربعین می شود در دنیا نمونه ندارد اینکه صاحب خانه ها ولو فقیر التماس می کنند که من می خواهم نوکری تان را بکنم. اصلا مفهوم مالکیت و ایثار، مفهوم من و تو، مرزهای بین انسانها، مرزهای اعتباری و مادی،  عوض می شود.  در این راهیپمایی میزبانان، میهمانان را از همدیگر می دزدند و تمام سرمایه هایشان را شیعیان و حتی سنی های عراقی برای زوار اربعین می گذارند. التماس معکوس است. همه دنیا گدایی می کنند برای گرفتن چیزی. اینجا گدایی می کنند برای دادن چیزی. این مبنای تمدن جدید می تواند باشد.

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی گفت: مفهوم ریاضت و سازندگی اینجا یکی می شود. ریاضتی که سازنده است. آدمهایی که دو پا ندارند روی زانو راه می روند چطور ۲۰۰ کیلومتر را روی زانو در این پیاده روی شرکت می کنند. مفهوم فایده گرایی و عقلانیت، خطرپذیری و ریسک پذیری در آن عوض می شود.  عشق برنامه ریزی شده هیچ جای دنیا وجود ندارد اما یک برنامه ریزی عاشقانه در این پیاده روی اربعین وجود دارد. در عین حال کسی که فکر می کنی در راه رفتن فکر نمی کند و راه می رود دارد فکر می کند و با خود حرف می زند و راه می رود.

وی افزود: تضاد فردیت و جمعیت؛ این هم یکی از بزرگترین معضلات در حوزه نظریه پردازی تمدنها است که حل می شود. اخلاق و سیاست؛ این هم یکی دیگر است. کربلا اوج اخلاق و سیاست است. از یک طرف امام حسین(ع) می گوید نه اینکه من با تو مبارزه می کنم بلکه مثل منی با مثل تویی هیچ وقت در هیچ جا مصالحه نمی کند. امام حسین(ع) اوج اخلاق است. تعبیری دارند خیلی زیباست. به یزدیان می گویند: خودتان و حیوانات تان تشنه هستید ما آماده ایم که شما ها را سیراب کنیم بعد به یارانش می فرماید به اسب ها به تدریج آب دهید که نکند شکم درد بگیرند. در کجای دنیا، در کدام جنگ، نه بلکه در کدام صلح این حرفها و رفتارها دیده می شود.

رحیم پورازغدی اظهار داشت: در این قضیه هم همینطور. پیاده روی اربعین، سیاسی ترین حرکت دنیا است چرا که اگر سیاسی نبود بایکوت نمی شود. یک جمع ۲۰ میلیونی به هر دلیلی حتی ۲۰ کیلومتر راه بیفتد همه جای دنیا، تمام رسانه ها ۲۴ ساعته آن را پوشش می دهند چرا این جریان ۲۰ میلیونی را هیچ کجای دنیا نشان نمی دهند و تمام رسانه ها آن را بایکوت می کنند؟

وی ادامه داد: از نکات دیگر یکی هم مسئله خودجوش بودن این حرکت است و یکی هم مسئله جنسیت است که می بینیم این پیاده روی تک جنسیتی نیست. همچنین مسئله ملیت و جهانی شدن که از ۶۰ کشور دنیا در این راهپیمایی شرکت می کنند. خیلی ها زبان هم را نمی فهمند اما با زبان اشاره با هم حرف می زنند. نکته بعد بحث وحدت ادیان و مذاهب است چرا که فقط شیعه اثنی عشری در این پیاده روی شرکت نمی کند. شیعیان زیدیه و اسماعلیه و حتی اهل سنت از مذاهب مختلف و حتی سلفی هایی که با شیعیان مشکل دارند، در این راهپیمایی شرکت می کنند.  مسئله عزا و بهجت؛  این جمع عزادار هستند ولی در این راهپیمایی غم نمی بینند. بهجت و سرور در این جمع است. عزاداران مسرور و مبتهج، انرژی و اراده و انسجام را آماده برای هر سختی و حتی هر خطری هستند.  انواع و اقسام دوگانه ها در این تجمع و پیاده روی با هم سازگار می شوند.

وی افزود: در فرهنگ غربی می گویند چه کاری می ارزد. می ارزد یعنی فایده گرایی. اصلا عقلانیتی که در علوم انسانی غربی طرح شده مترادف است با فایده گرایی و مادی گری. این یک تز قدیمی مادیون است که ما وارد حرکتی می شویم که پیروزی و شکستش از قبل شفاف باشد. اگر بدانیم پیروز نمی شویم بی خودی نمی آییم.

وی افزود: یکی از یاران امام حسین(ع) ظهر عاشورا به امام حسین(ع) گفت اگر ۷۲ نفر شهید شوند یا ۷۳ نفر چه فرقی در قیام شما می کند؟ امام حسین(ع) گفت هیچ فرقی می توانی بروی. گفت از نظر عقلی و شرعی برایم حل شد و رفت. چند سال بعد به یک مرگ خیلی اسفناکی دچار شد و شاعر هم بود چند بیت در سرزنش خودش هم شعر سروده بود. گفته بود از دم دروازه بهشت برگشتی تا به چه کاری برسی؟  سئوال اول این است می ارزد یا نمی ارزد این مسئله الان هم در درگیری های منطقه ای و رویارویی با آمریکا و صیهیونیست ها وجود دارد. الان دو تلقی در جمهوری اسلامی وجود دارد. از زمان امام(ره) هم بود تا الان هم هست. یکی اینکه باید به سمت بازگشایی سفارت آمریکا در ایران برویم زیرا مفید و عقلانی است. یکی اینکه آمریکا دشمن است و نباید با او مصالحه کنیم.

رحیم پورازغدی تصریح کرد: اول به این سئوال باید جواب دهید که ارزیدن ملاکش چیست؟ با ملاک مادی حرکت امام حسین(ع) ارزشی نداشت و عاقلانه نبود. تصمیمی که آن فرد در ظهر عاشورا گرفت و از اردوی امام حسین(ع) در رفت تصمیم درست و عاقلانه ای بود. اصلا  از نظر شما سنگ ترازو چه سنگی است؟ اگر منظورت منافع مادی جنابعالی است بله همین الان هم خیلی تصمیمات منطقی و عقلانی است. یک وقت عقلانیت را درست تعریف می کنند. عقلانیت در حوزه نظر که کشف حقیقت است. عقلانی دیدن جهان یعنی درست دیدن جهان، راجع انسان، جهان و خدا توصیف غلط نکند. در حوزه عمل عقلانیت این است درست محاسبه کن چه چیزی به چه چیزی می ارزد. عقل می گوید آنچه سودش بیشتر است موجه تر است. قرآن هم می فرماید به شما سودمندترین تجارت را نشان می دهم که چیست یعنی خدا هم تجارت را قبول دارد. دعوای عشق و عقل در کربلا حل شد. کربلا عشق عقلانی و عقل ورزی عاشقانه است. بعضی ها روی نفسانیات تعبیر عقلانیت می گذارند و خیال می کنند هر که دنیا را به آخرت ترجیح دهد عاقل است و اگر کس آخرت را به دنیا ترجیح دهد عاشق است.

وی گفت: تا به این سئوال جواب ندهیم که سود و ضرر چیست، نمی شود عقلانیت را تعریف کرد. نماندنش عقلانیت نیست، نفسانیت است. خداوند در قرآن می فرماید کسی که خدا را از محاسبات کنار می گذارد،  سفیه است. یک جنگ جهانی در عراق و سوریه الان برقرار است. ۴۰ کشور درگیر هستند و اتفاقات بی سابقه ای دارد می افتد. داعش هم آنجاست. الان هر کسی این راهپیمایی را برود می گویند عاقل نیست. یک بحثی در حوزه عقلانیت است چه نوع تمدن سازی ای عاقلانه و مفید است؟  می گویند اهداف قابل عقلانی شدن نیستند و هدف عقلانی وجود ندارد. عقل فقط در حوزه ابزار به کار می آید. عقل فقط در حوزه سود و منافع است. تمامشان روی این مسئله تفاهم دارند می گویند دروغ است که عقل حاکم بر غریزه است بلکه عقل خادم غریزه است. می گویند آیا وسایل و ابزاری که برای رسیدن هدفت انتخاب می کنی عقلانی است یا نه؟ می گویند به هدف هر کس احترام بگذار او هم به هدف شما احترام می گذارد. در عقلانیت لیبرال، هدف نفسانی است اما نوبت که به ابزار می رسد می گویند با کدام ابزار راحت تر به هدف می رسی.  اما در منطق اسلام هم هدف و هم ابزار عقلانی است. بعد از اینکه هدف عقلانی شد آن وقت از عقلانیت ابزار هم می توانیم صحبت کنیم. بعضی ها می خواهند بگویند اهداف و ابزار امام حسین(ع) عقلانی نبود. چطور با ۷۲ نفر با یک امپراتوری جنگید.

رحیم پورازغدی خاطرنشان کرد: این راهپیمایی یک نوع دعوت بشریت به اسلام، شیعه، قرآن و امام حسین(ع) است. باید از جرقه پیاده روی اربعین استفاده کنیم و آن را جهانی کنیم. اصلاً انقلاب اسلامی ما هم انقلاب حسینی بود. شاه وقتی فهمید رفتنی است که راهپیمایی محرم سال ۵۷ اتفاق افتاد. در اسناد لانه جاسوسی این را دیدم. در زمان جنگ هم هیچ عملیاتی نبود که بچه ها با نام امام حسین(ع) جلو نروند. لبنان، انتفاضه فلسطین هم از نام امام حسین(ع) الهام می گیرند. امام حسین(ع) آتشی در کربلا راه انداخت که هیچ وقت خاموش نمی شود. امام حسین(ع) فرمود خونی که ریختی هرگز پاک نخواهد شد.  اگر این عزاداری ها و گریه ها نبود می نوشتند امام حسین(ع) در سفر حج در اثر یک بیماری درگذشت.

وی افزود: مسئله جهانی بودن از عناصر اصلی برای تمدن سازی یک فرهنگ است.  اگر فرهنگی خطاب انسانی نداشته باشد نمی تواند تمدن ساز باشد و این بعد انترناسیونالیستی در عاشورا مشهود است. از نوع فاشیستی هم نیست بلکه از نوع انسان گرایی عام جهانی است و بر اساس دعوت و رحمت است و نه حتی تحمیل حق. پیاده روی اربعین مفهوم نژاد، قومیت، ملیت همه را به هم می ریزد.

رحیم پور با بیان اینکه امام حسین(ع) در روز عاشورا شهید شدن را بر هیچ کس تحمیل نکرد، گفت: امام حسین(ع)  نمی خواهد سیاهی لشگر داشته باشد. برایش تعداد مهم نیست.  همین الان جوانان تکفیری اسلام را تحمیلی عرضه می کنند.  کاتولیک ها هم با زور شمشیر افراد را مسیحی می کردند. خلافت اموی، عباسی، کمونیست ها، فاشیست ها و امپریالیسم هم همه همین کار را کردند. بحث امام حسین این است که یک شمشیر مانع تفکر و انتخاب می شود و یک شمشیر می آید موانع تفکر و انتخاب را بر می دارد.

وی تأکید کرد: مسئله نگاه شیعی به خود اربعین و امام حسین(ع) نباید در مرثیه خوانی و اشک ریختن در پیاده روی ختم شود حتی اگر یک بی دینی آمد آن را دید و گفت اینجا چه خبر است وقتی گوش می کند باید به فکر فرو رود نه اینکه غیر شیعه و غیر مسلمان همه از این حرکت متنفر شوند و بگویند با جمعیتی دیوانه روبرو شدیم.  شهید مطهری می گوید یک جنایت دیگری بر امام حسین وارد کردند و هدف امام حسین را تحریف کردند.  مطهری می گوید مرثیه باید با حماسه توأم باشد. مرثیه با ذلت، خیانت به امام حسین(ع) است. همیشه باید اشک در رثای یک قهرمان باشد و باید قهرمان بودنش معلوم شود نه اینکه در رثای یک آدم مفلس و پرپر شده گیرکرده باشد.

وی افزود: رثای اول تمدن ساز،  اما رثای دوم تمدن سوز است. حسینی نسازیم که باید به او ترحم کرد حسینی بسازید که همه بشریت مدیون اوست. هم ملت های جهان برای او گریه کنند نه برای بیچارگی او بلکه برای قهرمانی همراه با مظلومیت او. برای اینکه پرتوی از روح قهرمان در همه جهان پیدا شود و بخشی از غیرت حسین را پیدا کنیم.

رحیم پورازغدی ادامه داد: یک دلیل گناه کردن راحت ما شیعیان این است که فلسفه قیام امام حسین(ع) را برای ما کج تعریف کرده اند. مطهری می گوید منطق مُرجئه، فاسق ها و فاسدها را جری کرد و عقیده شیعی که درست مقابل مرجئه بود امروز متاسفانه همراه آن شده است. عین همان حرفی را می زند که مرجئه می گفت اما قرآن می فرماید والدین آمنو و عملو صالحات. ایمان به همراه عمل صالح نه اینکه هر کاری خواستی بکن ولی قلبت پاک باشد.

وی در پایان گفت: وقتی سر امام حسین(ع)  را پیش یزید آوردند، یزید هم آیه ای از قرآن خواند زینب هم جوابش را با قرآن داد.  یعنی یک رجوع یزیدی و یک رجوع زینبی به قرآن داریم. یزید آیه ۲۶ سوره آل عمران را خواند: "قلِ اللَّهُمَّ مَالِكَ الْمُلْكِ تُؤْتِي الْمُلْكَ مَن تَشَاء وَتَنزِعُ الْمُلْكَ مِمَّن تَشَاء وَتُعِزُّ مَن تَشَاء وَتُذِلُّ مَن تَشَاء بِيَدِكَ الْخَيْرُ إِنَّكَ عَلَىَ كُلِّ شَيْءٍ قَدِير" خدایا مالک قدرت تویی به هر کس که بخواهی قدرت و مالکیت می دهی و از هر که بخواهی قدرت و مالکیت را می گیری. هر که را که بخواهی عزیز می کنی و هر که را بخواهی ذلیل می کنی. یعنی یزید گفت ما عزیز شدیم و شما ذلیل شدید. حضرت زینب در جواب گفت "ما رأیت الا جمیلا" یعنی از این زیباتر نمی شد. در واقع عاشورا زیباترین و زشت ترین روز جهانی است. زینب(س) فرمود از طرف شما هر چه بود کثافت بود از طرف ما هر چه بود طهارت بود و این آیه را خواند: «عاقبت خداوند کسانی که دستشان به لجن آلوده است را افشا خواهد کرد»  تو خواهی رفت و ما تا ابد خواهیم ماند.